देशाच्या शूर सैनिकांच्या बलिदानाच्या तुलनेत आपण कुठे आहोत? (कारगिल विजय दिवस विशेष २६ जुलै २०२५)
देशाचे शूर सैनिक हे देशाचा अभिमान आहेत, जे देशाच्या रक्षणासाठी नेहमीच कर्तव्यपथावर तैनात असतात. कोणत्याही प्रकारची आपत्ती किंवा संकट आले तरी ते घाबरत नाहीत; कडक ऊन असो किंवा गोठवणारी थंडी असो, घनदाट जंगले असोत, उंच पर्वत असोत किंवा पावसाळी वादळ असोत, देशाचा सैनिक आपली भूमिका अतिशय चांगल्या प्रकारे बजावतो. अनेक परिस्थितीत, उपाशी आणि तहानलेले राहून, गैरसोयींशी झुंजून, मृत्यू समोर पाहूनही, ते सैनिक कधीही मागे हटत नाहीत,
सैनिक कर्तव्याच्या आणि देशाच्या रक्षणासाठी शहीद होतात. देशाच्या शूर सैनिकांबद्दल आपल्याला जो आदर, सन्मान आणि अभिमान आहे, तोच आदर देशाच्या शूर सैनिकांनाही आपल्याबद्दल आहे का? देशात दररोज नवीन वाद आणि नवीन समस्या उद्भवताना दिसतात. गंभीर गुन्ह्यांचा आलेख इतका वेगाने वाढत आहे की लहान मुले देखील त्यात सक्रिय असल्याचे दिसून येते. आता, नातेसंबंधांना कलंकित करणाऱ्या घटना जवळजवळ दररोज पाहायला आणि ऐकायला मिळतात. लोकांसाठी आता माणुसकी, प्रतिष्ठा, शुद्धता, सत्यता, कर्तव्यनिष्ठा, विश्वासार्हता, सहिष्णुता, स्वाभिमान यासारखे शब्द त्यांचे मूल्य गमावून बसले आहेत आणि त्यांची जागा लोभ, द्वेष, आक्रमकता, फसवणूक, खोटेपणा, ढोंग, भ्रष्टाचार, खुशामत, अश्लीलता, देखावा, शब्द आणि कृतीतील तफावत आणि स्वार्थ यांनी घेतली आहे. प्रत्येकजण स्वतःच्या स्वार्थासाठी पर्यावरण, समाज आणि देशाचा विनाकारण नाश करण्याचा प्रयत्न करत आहे.
देशातील लोकांची अशी परिस्थिती पाहून सीमेवर तैनात असलेल्या शूर सैनिकांना काय वाटत असेल? शूर सैनिकांसारखे जगण्याचा विचार कधी लोकांच्या मनात येत नाही का?
१९९९ च्या कारगिल युद्धात भारताने पाकिस्तानवर मिळवलेल्या विजयाच्या स्मरणार्थ दरवर्षी २६ जुलै रोजी कारगिल विजय दिवस साजरा केला जातो. पाकिस्तानी सैन्याने ताब्यात घेतलेला भारतीय भूभाग परत मिळवण्यासाठी लढलेल्या भारतीय सैनिकांच्या शौर्य आणि बलिदानाचा हा दिवस सन्मान करतो. हा दिवस भारताच्या सार्वभौमत्वाचे आणि अखंडतेचे रक्षण करण्याच्या दृढनिश्चयाचे प्रतीक आहे. कारगिल विजय दिवस हा राष्ट्रीय अभिमानाचा आणि भावी पिढ्यांना शौर्य आणि बलिदानाच्या सत्यकथांनी प्रेरित करण्याचा दिवस आहे. देशातील असे विजय दिवस आपल्याला प्रत्येक क्षणी प्रेरणा देतात आणि देशाची सुरक्षा भारतीय सैनिकांच्या हातात सुरक्षित आहे याचा आपल्याला अभिमानही वाटतो. पण त्या तुलनेत, जेव्हा आपण आपल्या सभोवतालचे वातावरण पाहतो तेव्हा, आश्चर्य वाटते की आपल्यासारख्या स्वार्थी लोकांच्या रक्षणासाठी सैनिक सीमेवर इतका त्रास सहन करतो का?
५ वर्षांच्या निवडणुकांनंतर, नेते पुन्हा जनतेत जातात आणि अभिनय करायला लागतात आणि निवडणुका संपताच ते पूर्वीसारखे होतात. अनेक नेते निवडणूक प्रचारादरम्यान सामान्य लोकांच्या घरी, शेतात आणि कामाच्या ठिकाणी जाऊन त्या लोकांचा कामात मदत करताना माध्यमांमध्ये दिसतात. जनता भोळी म्हणावी की मूर्ख, ज्या नेत्याला जनता आपला प्रतिनिधी म्हणून निवडते आणि जनतेच्या कल्याणासाठी ५ वर्षांच्या कार्यकाळासाठी उच्च पदांवर बसवते, जर तो नेता योग्य धोरणांसह लोककल्याणकारी कामे करण्यात अपयशी ठरला तर त्याला निवडून देणारे लोक स्वतः त्या नेत्याकडून उत्तरे मागण्यास घाबरतात. आज किती लोक त्यांच्या नेत्याकडून, खासदार, आमदार, नगरसेवक किंवा त्यांच्या क्षेत्रातील संबंधित लोकप्रतिनिधींना प्रश्न विचारतात किंवा उत्तरे मागतात? नेता जितका उच्च पदावर असेल तितका तो जनतेला जास्त जबाबदार असतो. जर देशाचे नेते शूर सैनिकांप्रमाणे पूर्ण प्रामाणिकपणा आणि देशभक्तीने त्यांच्या जबाबदाऱ्या आणि कर्तव्ये पार पाडत असतील तर देशात कोणतीही समस्या उद्भवणार नाही.
माझ्या आयुष्यातील एक छोटासा अनुभव आपण सर्वांसोबत शेअर करत आहे. मी महाविद्यालयीन शिक्षण घेत असताना, राष्ट्रीय कॅडेट कॉर्प्सचा देखील विद्यार्थी होतो. त्या वेळी, आम्ही एनसीसी विद्यार्थी कॅम्पमध्ये जायचो आणि खूप काही शिकायचो. डिसेंबर-जानेवारीच्या थंडीत जंगलातील त्या कॅम्पमध्ये, प्रत्येक विद्यार्थ्याला रात्री २ तास तंबूबाहेर सुरक्षा ड्युटीवर लावायचे. मग पहाटे १ वाजले किंवा ३ वाजले तरी, विद्यार्थ्याला झोपेतून उठावे लागायचे, पूर्ण गणवेश घालून, तयार होऊन तंबूबाहेर संत्री म्हणून ड्युटी करावी लागायची. २५ किमी सतत जंगल ट्रेकिंग करणे, दररोज आपआपल्या तंबूच्या जमिनीवर शेणाचा लेप लावणे, किल्ला बनविणे, विविध स्पर्धांमध्ये भाग घेणे. पहाटे ५ वाजता उठणे, तयार होऊन रिपोर्टिंग करणे, तक्रार न करता दररोज आपले सर्व काम स्वतः करणे. वेळेवर नाश्ता, दुपारचे जेवण आणि रात्रीचे जेवण उघड्या गवताळ जमिनीवर बसून करणे. दिवसभराच्या कामामुळे शरीर इतके थकून जायचे की झोपताच गाढ झोप येत असे. अगदी थोडीशी चुकीसाठी ही कठोर शिक्षा भोगावी लागायची. देशाच्या कानाकोपऱ्यातील विद्यार्थी त्यांच्या विविध कला आणि कौशल्यांचे प्रदर्शन करायचे. टीमवर्क, सद्भावना, देशभक्ती, तत्परता, निष्ठा, समर्पण, कठोर परिश्रम आणि शिस्त यांचा एक अनोखा संगम पाहायला मिळायचा आणि मला त्याचा भाग असल्याचा अभिमान वाटायचा. त्या दिवसांनी मला आयुष्यात खूप काही शिकवले. जीवनात नियम आणि शिस्त खूप महत्त्वाची आहे.
समस्यांचे मूळ समजून घेण्याऐवजी, लोक बाह्य स्वरूप पाहून किंवा खोट्या देखाव्यांना बळी पडून आणि स्वतःच्या कल्पना तयार करून समस्या वाढवतात. प्रत्येकासाठी दर्जेदार शिक्षण, प्रगत आरोग्य सुविधा आणि पात्रतेनुसार रोजगार किंवा व्यवसाय सेवा ही एका मजबूत देशाची वैशिष्ट्ये आहेत. आपल्या जीवनातील मूलभूत गरजांशी संबंधित समस्यांची जाणीव न ठेवता, आपण निरुपयोगी गोष्टींवर लक्ष केंद्रित करतो आणि आपापसात भांडतो, ज्यांचा आपल्या जीवनाशी काहीही संबंध नसतो. विश्वास बसत नाही पण आपल्या समाजात अशा घटना घडत आहेत जिथे ८- ११ वर्षांच्या मुलांना ४-५ वर्षांच्या चिमुकल्या मुलींवर बलात्कार केल्याचे आढळून येत आहे. अनेक पालकांना मुलांसोबत किंवा मुलांसमोर कसे वागावे हे देखील माहित नसते. मोबाईल, सोशल मीडिया आणि फॅशनने मुलांचे बालपण आणि निरागसता हिरावून घेतली आहे. शूर शहीद सैनिक, महापुरुष, क्रांतिकारी देशभक्त, समाजसुधारक, शूर राजे आणि सम्राटांच्या प्रेरणादायी गाथा जाणून घेण्याऐवजी, आजकाल आपण चित्रपट तारे, ऑनलाइन गेम, टाईमपास मनोरंजन, अश्लीलता पाहण्यात आणि जाणून घेण्यात आपला मौल्यवान वेळ वाया घालवतो. फक्त जिभेच्या लालसेपोटी लोक अस्वास्थ्यकर अन्न पसंत करतात. मानवी आळस, व्यसन, प्रदूषण आणि भेसळ यामुळे शारीरिक आणि मानसिक आरोग्य कमकुवत झाले आहे, पण लोक याला महत्त्व देत नाहीत, जी सर्वात महत्वाची गोष्ट आहे.
स्वातंत्र्य दिन आणि प्रजासत्ताक दिनासारख्या दिवसासाठी सामान्य लोकांमध्ये देशभक्ती जागृत होते. आपण खूप तिरंगी झंडे खरेदी करतो आणि फिरतो, रॅली काढतो, देशभक्ती गाण्यांमध्ये मग्न होतो, खूप आनंद घेतो आणि दुसऱ्या दिवशी आपल्याला ते तिरंगा आपल्या आजूबाजूच्या रस्त्यांवर, कचऱ्यात, सर्वत्र वाईट स्थितीत पडलेले आढळतात. देशाच्या तिरंगा ध्वजाला इतके स्वस्त बनवू नका की त्याच्याशी खेळण्यासारखे खेळल्यानंतर तो दुसऱ्या दिवशी कचऱ्यात सापडेल. ध्वजाची किंमत पैशात नाही तर सन्मानात आहे, ज्याची काहीही किंमत असू शकत नाही, ते अनमोल आहे. या राष्ट्रीय झेंड्याचा रक्षणासाठी आणि सन्मानासाठी एक शूर सैनिक आपले प्राण अर्पण करतो, मग त्या सैनिकाच्या तुलनेत आपण कुठे आहोत? कोणत्या परिस्थितीत, किती त्याग, संघर्ष आणि बलिदानानंतर आपल्याला स्वातंत्र्याचा हा दिवस साजरा करायला मिळाला, याची जाणीव कधी आपल्या मनाला होते का? स्वातंत्र्यासाठी, असंख्य लोकांनी आपले सर्वस्व गमावले जेणेकरून आपण हा दिवस पाहू शकू. देशातील प्रत्येक नागरिक, मग तो नेता असो वा सामान्य कर्मचारी, मालक असो वा नोकर, व्यापारी असो वा कामगार, प्रत्येकाने आपल्या आयुष्यातील काही वर्षे सैनिक म्हणून देशाची सेवा करण्यासाठी दिली पाहिजेत, जेणेकरून आपण सर्वाना शिस्त, देशभक्ती आणि कर्तव्यनिष्ठेचा खरा अर्थ समजेल.
लेखक - डॉ. प्रीतम भी. गेडाम
prit00786@gmail.com
