 |
| डॉ. आनंद स्वामी |
आपल्या समाजातील काहीजनाचे असे म्हणणे आहे की अल्कोहोल / दारू पिण्यामुळे सार्स-कोव्हीड19 पासून संरक्षण होते, परंतु हे खरे नाही.
वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशन (WHO) च्या मते, अल्कोहोल संसर्ग किंवा कोविड -19 संबंधित आजारापासून संरक्षण देत नाही. खरं तर, मद्यपान केल्यामुळे गंभीर आजार होण्याची शक्यता वाढू शकते.
या लेख मध्ये डॉ आनंद ना. स्वामी अल्कोहोलचा वापर आणि कोविड -19. यासंबंधीच्या मिथ्य आणि तथ्यांविषयी थोडक्यात चर्चा करणार आहे. अल्कोहोलच्या सेवनाने मानसिक आरोग्यावर कसा परिणाम होतो हे देखील स्पष्ट करत आहे.
मान्यता 1: मद्यपान केल्याने व्हायरस नष्ट होतो
तथ्यः मद्यपान केल्याने सार्स-कोव्ह -2 नष्ट होत नाही.
60 ते 90% सारख्या अल्कोहोलच्या उच्च प्रमाणात (concentration) एकाग्रतेमुळे काही प्रकारचे जीवाणू आणि विषाणू नष्ट करणे शक्य आहे. तथापि, अल्कोहोल त्वचेवर व्हायरस नष्ट करतो.
अल्कोहोल पिण्यामुळे एसएआरएस-कोव्ही -2 घेण्याची किंवा कोविड -19 पासून गंभीर आजार होण्याची शक्यता कमी होत नाही. तर वाढत जाते.
मान्यता 2: मद्यपान केल्यामुळे रोगप्रतिकारक शक्ती वाढते
तथ्यः अति मद्यपान रोगप्रतिकारक शक्तीवर हानिकारक प्रभाव टाकू शकतो.
WHO च्या मते, विषाणूजन्य संसर्गाविरूद्ध लढण्यासाठी रोगप्रतिकारक शक्तीचे समर्थन करण्यास अल्कोहोल कोणतीही भूमिका निभावत नाही. अल्कोहोलच्या कोणत्याही मात्रा साठी (concentration) हे सत्य आहे.
हे शक्य आहे की अत्यधिक अल्कोहोल वापरणे रोगप्रतिकारक प्रणालीस हानी पोहोचवू शकते.
मान्यता 3: श्वास घेताना मद्य घेतल्याने हवेतील विषाणू नष्ट होतो
तथ्यः मद्य तोंडातून निर्जंतुकीकरण करत नाही किंवा संरक्षण प्रदान करत नाही.
श्वासावरील अल्कोहोल वायुमधील विषाणूपासून संरक्षण देत नाही. मद्यपान केल्याने संक्रमणाचा धोका कमी होणार नाही.
*अल्कोहोल चा शरीरावरील परिणाम*
अल्कोहोल मुळे( mucosa )आतील त्वचा कोरडी होऊन पातळ होते. (dehydration and thinning )
त्यामुळे विषाणू आणि जिवाणू चा सहजपणे आत शिरकाव होतो. आणि संसर्ग वाढण्यास मदत होते. (Permeability)
JAMA internal medicine च्या अभ्यासानुसार, कोविड -19 -प्रेरित न्यूमोनिया असलेल्या २०१ पैकी मध्ये 41.8% लोकांना acute respiratory distres syndrome (ARDS) झाले.
व
अल्कोहोलमुळे एआरडीएस होण्याची शक्यताही वाढते.
*अल्कोहोल आणि रोगप्रतिकारक प्रणाली immune system*
अल्कोहोलचा प्रतिकारशक्तीवर नकारात्मक प्रभाव पडतो.
यामुळे न्यूमोनिया (pneumonia)आणि क्षयरोग (tuberculosis) सारख्या काही संसर्गजन्य रोगांचा धोका देखील वाढू शकतो.
अल्कोहोल रिसर्च जर्नलमधील 2011_ 2015 च्या लेखानुसार अल्कोहोल प्रतिरक्षा पेशींना योग्यप्रकारे कार्य करण्यास प्रतिबंध करू शकते. यामुळे रोगप्रतिकारक शक्तीची लागण होण्याची क्षमता कमी होते. यामुळे जळजळ होण्याची शक्यता असते आणि रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत होते.
कोविड 19 पासून गंभीर आजार होणाऱ्या लोकांना तीव्र श्वसन त्रास सिंड्रोम (एआरडीएस) होण्याचा धोका असतो. जेव्हा द्रव फुफ्फुसांमध्ये हवेच्या थैल्या भरते तेव्हा शरीरावर ऑक्सिजनच्या पुरवठ्यावर परिणाम होतो. याचा परिणाम जीवघेणा असू शकतो.
मद्यपान आणि मानसिक आरोग्य यामध्ये हा कोव्हिड 19 (साथीचा रोग) सर्व देशभर (किंवा खंडभर) वाढत असल्यामुळे लोक तणाव, नैराश्य आणि चिंता उच्च पातळी अनुभवू शकतात. यामुळे कदाचित काही लोक मर्यादेपेक्षा पेक्षा जास्त मद्यपान करत आहेत.
नेहमीप्रमाणे कार्य करण्यासाठी, मेंदूला न्यूरोट्रांसमीटरचा संतुलन राखणे आवश्यक आहे. अल्कोहोलमुळे ही ( balance) बिघडू शकते.
जास्त प्रमाणात मद्यपान केल्याने चालू असलेले मानसिक आरोग्यासंबंधी आणखी तीव्र समस्या उद्भवू शकतात.
उदाहरणार्थ, 2015 review च्या पुनरावलोकनानुसार, अल्कोहोलमुळे नैराश्य (depression) येते.
अल्कोहोलचा वापर देखील काळानुसार चिंतेची लक्षणे बिघडू शकतो. जवळजवळ 20% लोक ज्यांना सामाजिक चिंताग्रस्त डिसऑर्डर (social anxiety disorder )आहे अल्कोहोलचा वापर ह्याची तीव्रता वाढवतो...
अल्कोहोलचा संभाव्य ( interaction) औषधांवर परिणाम लेबल नेहमी तपासा.
अल्कोहोल काही औषधाना योग्यरित्या कार्य करण्यास प्रतिबंधित करू शकतो. उदाहरणार्थ, हे काही प्रतिजैविकांना (antibodies) प्रभावीपणे कार्य करण्यापासून धीमे किंवा प्रतिबंधित करते.
अधिक गंभीर प्रकरणांमध्ये, औषधांमध्ये अल्कोहोल मिसळण्यामुळे अंतर्गत रक्तस्त्राव internal bleeding आणि अवयवांच्या (organ problems / failure )समस्या उद्भवू शकतात. उदाहरणार्थ, अल्कोहोल इबुप्रोफेन किंवा एसीटामिनोफेनमध्ये मिसळू शकतो ज्यामुळे पोटाची समस्या आणि यकृत खराब होऊ शकते.
*अल्कोहोल औषधावर कसा परिणाम करते?*
काही औषधांसह अल्कोहोल मिसळण्यामुळे काही लक्षणे उद्भवू शकतात किंवा खराब होऊ शकतात, यासह:
मळमळ
उलट्या होणे
डोकेदुखी
तंद्री
चक्कर येणे आणि डोकेदुखी होणे
बेहोश होणे...
अनेक सामान्य वेदना कमी करणारे तसेच काही सर्दी व आलर्जीच्या औषधांसह अल्कोहोल मिसळताना ही लक्षणे उद्भवू शकतात.
*सारांश*
अल्कोहोल कोव्हिडं19 पासून कोणतेही संरक्षण प्रदान करत नाही. संक्रमणाचा धोका किंवा कोविड -19 related संबंधित गंभीर आजाराचा धोका कमी करत नाही.
खरं तर, हे शक्य आहे की जास्त मद्यपान केल्याने कोविड 19 प्रेरित आजार होण्याचा धोका वाढू शकतो, कारण यामुळे रोगप्रतिकारक शक्तीवर परिणाम होऊ शकतो.
सर्वत्र (साथीचा रोग) सर्व देशभर असलेला अल्कोहोलच्या वापरामुळे काही विशिष्ट मानसिक आरोग्याची स्थिती उद्भवू शकते किंवा तिचा त्रास होऊ शकतो. त्यामुळे अल्कोहोल टाळणे हे सर्वोत्तम पर्याय आहे...
त्यासोबत पोषक आहार , शारीरिक व्यायाम आणि योग्य प्रतिबंधात्मक काळजी घेणे हे सर्व आपणास निरोगी ठेवण्यास मदत करतील...
धन्यवाद.
*डॉ आनंद ना. स्वामी (MDS)
(Oral Medicine , Radiology and Diagnosis.)
Swami Dental Clinic, Naldurg*
Mob No. 9561158458
